છત્તીસગઢના બિલાસપુર જિલ્લાના રતનપુરમાં ભગવાન હનુમાનનું અનોખું મંદિર છે. અહીં ભગવાન હનુમાનની પૂજા સ્ત્રીના રૂપમાં કરવામાં આવે છે. આ અનોખા મંદિરની સ્થાપના પાછળની પૌરાણિક કથા પણ ઘણી રસપ્રદ છે. નેશનલ હાઈવેને અડીને આવેલા આ અનોખા મંદિરમાં અનેક રહસ્યો છે. આ મંદિર ગિરજાબન હનુમાન મંદિરના નામથી પ્રખ્યાત છે.
બાળપણથી જ હનુમાનજીની સેવા કરી રહેલા મંદિરના પૂજારી ગજેન્દ્ર દુબેનું કહેવું છે કે, હનુમાનજી વિશ્વમાં એકમાત્ર એવા વ્યક્તિ છે જેમની દેવીના રૂપમાં પૂજા કરવામાં આવે છે. પૂજારી સમજાવે છે કે હનુમાનજીની જમણી બાજુએ પુરુષ સ્વરૂપમાં પૂજા થાય છે. કારણ કે આ બાજુનો ભાગ પુરુષ જેવો છે.
પૂજારી ગજેન્દ્ર દુબે કહે છે કે મૂર્તિની ડાબી બાજુએ હનુમાનજીના ગળામાં દેવીની માળા, કાંડામાં દેવીની બંગડીઓ, પગમાં બંગડીઓ છે અને હનુમાનજી દેવીની મુદ્રામાં છે. આ સિવાય અહિરાવણને પગ નીચે દબાવી રાખવામાં આવે છે. મંદિરના મુખ્ય પૂજારી તારકેશ્વર મહારાજે જણાવ્યું કે, હનુમાનજી બ્રહ્મચારી છે. તેમની દેવી તરીકે પૂજા કરવા પાછળનું રહસ્ય રામાયણના આહ્વાન સાથે જોડાયેલું છે.
મુખ્ય પૂજારી તારકેશ્વર મહારાજ જણાવે છે કે રામ-રાવણ યુદ્ધ દરમિયાન, જ્યારે શ્રી રામ અને લક્ષ્મણજી સૂતા હતા, ત્યારે પાતાળ લોકના રાજા અહિરાવણે છેતરપિંડી કરીને તેમને ઉપાડીને પાતાળ લોકમાં લઈ ગયા હતા. અહિરાવણ પોતાની દેવી કામદા સમક્ષ રામ-લક્ષ્મણનો બલિદાન આપવાનો હતો.
હનુમાનજી રામ-લખનની શોધમાં પાતાળ લોક પહોંચ્યા અને કામદા દેવીની મૂર્તિમાં પ્રવેશ્યા. અહિરાવણે યજ્ઞ કરવા માટે દેવીના ચરણોમાં પ્રણામ કર્યા કે તરત જ કામદા દેવીના રૂપમાં આવેલા હનુમાનજીએ અહિરાવણને ડાબા પગથી દબાવીને મારી નાખ્યા અને રામ-લખનને પોતાના બંને ખભા પર લઈ ગયા.
